NEREDEYSE ÖLÜMSÜZLER: KIRMIZI CÜCELER
Evrende en uzun yaşayan gök cisimlerinden biri olan kırmızı cüce yıldızlar gerek parlaklık, gerek kütle ve ürettikleri enerji açısından diğer yıldızlara göre çok zayıf kalırlar ama gel gelelim ki bunlar yaşadıkları süre bakımından evrene bile taş çıkartırlar çünkü şu ana kadar hiçbir kırmızı cücenin ileri evreleri gözlenememiştir.
Peki bunun nedeni nedir? Bu yıldızlar, çok küçük olduğu için sahip oldukları küçük kütlenin karşılığı olan zayıf bir kütle çekim kuvvetinin kendisi üzerinde yarattığı etki o kadar azdır ki enerjisinin çok az bir miktarını kullanarak yaşamını uzun zaman boyunca sürdürebilir. İşin tuhaf yanı ise bu yıldızlar Samanyolu Galaksisi olmak üzere evrende en çok bulunan yıldız türüdür evren bunların bir ordusuna sahiptir. Güneşimize en yakın yıldız olan Proxima Centauri yıldızı bir kırmızı cüce yıldızdır. Bu yıldızlar normal olarak da yaydıkları ışık miktarı güneşin %10’u olduğu için çıplak gözle görülmeleri mümkün değildir.
Bu M sınıfı yıldızların oluşum safhasına göz atacak olursak: Kırmızı cüce yıldızlar yine bulutsuların yoğunlaşan bölgelerinde oluşurlar. Bulutsular, devam eden süreçte %1-%2 oranında arta kalan malzemelerinden (oluştuğu bulutsudaki tüm malzemeler bir yıldızda toplanmadığı için) kırmızı cüce yıldıza bir gezegen sistemi verebilir. Kırmızı cüce yıldızların çapı da genellikle 200, 800 bin kilometredir. Sıcaklığı küçüklüğüne bağlı olarak ortalama 3500-3600 derecedir. Bir yıldızın füzyon yaratabilmesi için onun 80 Jüpiter kütlesi büyüklüğünde yani minimum güneşin kütlesinin %7,5′ i olması gerek tabi bu ve içindeki hidrojen ve helyum dışında demir vb. maddelerden oluşması onu tam olarak bir yıldız yapmaya yeterlidir. Bu olduğu zaman da yaşam süreleri 10 trilyon yılı bulabilmektedir.
HR Diyagramında O-B sınıfı evrendeki Mavi dev yıldızlar ise yaydıkları ışık ve enerjileri dolayısıyla evrendeki diğer yıldızlara göre oldukça üst seviyelerdedir. Bu yıldızlar parlaklık ve enerji bakımından çok yüksek değerlere sahip olsa da yaşam süresi bakımından epey az bir süre evrene misafirlik ederler. Bu yıldızlar galaksimizdeki anakol evresindeki yıldızların sadece 1/10000′ ini oluştururlar ve yüzey sıcaklıkları genel olarak 30.000 derecedir. Bu yıldızlar yaşamlarının sonunda bir Nötron Yıldızı veya Karadelik olurlar. Şimdi bunu kırmızı cüce yıldızlar ile karşılaştırdığımızda aradaki fark budur. Ne kadar az malzeme o kadar fazla yaşam yani bizimde güneşimizin kütlesi inanılmaz derecede büyük olsaydı yaşamı sürekli olarak yaydığı inanılmaz enerji sayesinde kısacık sürecekti zaten biz o devin karşısın da duramayacağımız için hiçbir şey bilmeyecektik.
Bu yıldızlar kahverengi cüceler ile bazı benzerlikler gösterirler bunların karıştırılmaması için de kahverengi cücelerin sıcaklıkları 1800 dereceden az olur, Kırmızı cücelerin sıcakları ise 2500 derecenin üstünde olduğu için anlaşılabilir. Sadece soğuk sıcaklıklarda yaşayabilen amonyak ve metan Kahverengi cücelerin kırmızı cücelerden ayrılmasında önemli rol oynar.
Bu yıldızların diğer yıldızlar gibi yaşanılabilir bölgeleri de vardır. Şöyle bir karşılaştırma yapacak olursak güneş sistemimize göre yaşanılabilir bölge alttaki görsel gibidir:
Bu yıldızlarda sıcaklık düşük olduğu için gezegenler yıldızlara daha yakın olmak zorundadır yani bu yıldızlarda yaşanabilir bölge yıldıza daha yakındır.
Kırmızı cüce yıldızların yaşanılabilir gezegenlerine örnek verecek olursak çok bilinen gliese 581 kırmızı cücesinin etrafında 2 gezegen ile birlikte Gliese 581 b(süper dünya) olmak üzere 3 gezegen örnek verilebilir. Evrendeki en havalı yıldızların da tabi ki de bir sonu vardır. Onlar da hidrojenini bitirdikten sonra ilk olarak bir kara cüce ve sonrada sahte bir beyaz cüce olacaklardır.
KAYNAK: GÖRSEL KAYNAK:
www.space.com www.kozmikanafor.com
www.wikipedia.org www.socratic.org
www.universetoday.com www.telescopicwatch.com
www.kozmikanafor.com www.wikipedia.com
Tübitak Yayınları Derin Uzay Govert Schilling www.evrimagaci.com