EN ESKİ YERLEŞİM YERİ GÖBEKLİTEPE
Göbeklitepe, Türkiye’nin Şanlıurfa vilayetinde yer alan kuruluşu M.Ö.10.000 yıla dayanan en eski yerleşim yeridir ve en büyük ibadet merkezi olarak da bilinir. Merkezin 20 km kuzeydoğusunda, yaklaşık 300m çapında ve 15m yüksekliğinde, geniş görüş alanına hakim bir konumda yer alır.
Öyle ki, arkeologların gelip kazmaya ve araştırmaya değer bulmasının temel nedeni ‘’varolan bir tarih daha da eskiye dayanabilir mi?’’ sorusunun cevabını bulabilmekti. Cevap evetti: Göbeklitepe, bu zamana kadar bilinen en eski yapıt ve tapınaktan 75000 yıl daha eskiye aittir. Bu zamana kadar bilinen en eski tapınak ise Göbeklitepe’den 7500 yıl daha genç olan Mısır Piramididir.
Ayrıca Göbeklitepe bir tezi daha çürütüyor. Beni hayrete düşüren kısmı da bu. Yıllardır bize öğretilen yerleşik hayatın tarımla başladığı bilgisinin aslında bir yanılgı olduğu, Prof. Dr. Schmindt’in Göbeklitepe’deki kazılarda elde ettiği bulgularla ortaya çıkıyor. Şöyle ki Göbeklitepe’nin inşası ilk çağ dönemlerine ait ve o zamanlarda insanlar avcılık ve toplayıcılıkla uğraşıyordu. Göbeklitepe’deki bulgular ise tarımla birlikte yerleşik hayata geçildiğinin aksini bizlere gösteriyor.
Taşların üzerinde bulunan işaretler onların sıradan bir dikili taştan ibaret olmadıklarını gösteriyor. Dikili taşların üzerine oyulan hayvan motiflerinin tapınakları koruyacağına inanılıyordu. Bu sebeple birden çok figür, tapınakların üzerinde bulundu. O zamanın şartlarına göre bu durum oldukça güç olacaktı. Belli ki birçok kişiden oluşan gruplar bir araya gelerek farz edilen yeteneklerini, hünerlerini sergiledi. Oluşan semboller ise bugün bu yorumları yapmamıza fırsat veriyor.
Var olan nüfusun bir arada yaşamış olması ortak alanların sayıca fazla olmasından tespit edilebiliyor. Yerleşim yerinin ortasında bulunan ambar, yiyeceklerin toplanıp; dağıtıma hazır halde tutulmasını sağlıyor. Bu durum yerleşik hayata uyum sağlamalarının bizlere örneği. Hayvanların ve bitkilerin ehlileştirilmesi korunma ve barınma açısından atılan bir diğer adım. Tüm bunlar doğacak olan dinin insanları bir arada tutmaya devam etmesinin sebepleri…
Beyzanur OKUMUŞ