YILDIZLARIN KARDEŞLİĞİ: YILDIZ KÜMELERİ

Evrenimizde bulunan bu yıldız grupları birçok yıldızın kütleçekim ile birbirine bağlanarak bir grup oluşturmasına denir. Bu kümeler açık yıldız kümesi ve küresel yıldız kümesi olmak üzere ikiye ayrılır:

Açık Yıldız Kümesi: Bu kümelerdeki yıldızlar aynı bulutsuda aynı zamanlarda doğmuşlardır birkaç on milyon yıl yaşındalardır. Bu kümedeki yıldızlar aynı bulutsuda aynı zamanlarda doğdukları için aynı evreleri birlikte geçirirler. Bu yıldızlarda nadiren yaşlı yıldızlar görülür.Bu yüzden biz bir açık yıldız kümesini alıp HR diyagramına koyarsak anakol evresini yani bu kümedeki yıldızların yaşam aşamasını görmüş oluruz.

Bu kümelerdeki yıldızlar galaksi düzleminde sarmal kollarda bulunurlar. Açık yıldız kümeleri yüz üzerinde yıldıza sahiptirler bu yüzden fazla yoğun olmadıkları için kolay bozunmaya uğrarlar. Bu kümeler en fazla birkaç yüz milyon yıl bir arada kalırlar. Galaksimizde 1000 civarı açık yıldız kümesi vardır. Açık yıldız kümeleri galaksi merkezinin yakınında doğarlarsa ortam aşırı yoğun olduğu için dış kütleçekim yüzünden bozulucaklardır . Bu kümelerin içindeki yıldızın kaçış hızı yıldız kümesinin kaçış hızından fazlaysa yıldız kümeden ayrılır ya da iki üyenin karşılaşması yıldızı daha hızlandırarak kümeden atabilir.

Bu kümelere örnek: Pleiades, Hyades, M 6 ( Kelebek Kümesi) ,M 11 ( Wild Duck Cluster) .

Küresel Yıldız Kümesi: Bu kümeler 10 000 ile birkaç milyon yıldızdan oluşan kümelerdir 10 ile 30 ışık yıllık bir mesafeyi kaplarlar. Bu kümeler çok yıldız barındırdığı için birbirlerine çok güçlü bir kütleçekim ile bağlanmışlardır ki kolay kolay ayrılmazlar. Yüzey sıcaklıkları 400 K dir, galaksimizde 150 – 160 tane bulunurlar. Bu sayı Andromeda’ da 500 , dev eliptik galaksilerde 13.000 civarı bulunur .

Küresel yıldız kümeleri çok yaşlıdır , zaten kolay ayrılmadıkları için buradan anlayabiliriz. Evrenden bir kaç yüz milyon yıl daha gençtirler bu yüzden evrenin yaşını hesaplamada kullanılırlar. Bu yaşlı kümelerde dev yıldız görmek pek mümkün değildir. Yaşlanmış yıldızlarımızdan oluşan bu küme G ve K tipi yıldızlardan oluşmuştur. Kümenin ortasına doğru gidildikçe yoğunluk artar . Yoğunluk fazla olduğundan merkezde biriken yıldızlar birleşip Mavi Başıboşlar denilen dev yıldızları oluştururlar.

Bu kümelerin oluşumunun cüce galaksilerin büyük gökadalar tarafından kapıldıktan sonra cüce galaksilerin arta kalan çekirdekleri olduğu düşünülüyor. Kümelerin kendi içindeki çekim kuvvetleri büyük olduğu için bu kümeler ayrılmamıştır ve galaksimizin etrafında bir yörüngeye girmişlerdir. Küresel yıldız kümelerinin bulunduğu yere Halo bölgesi denir. Bu bölge yıldızlararası gaz ve tozdan oluşur ve galaksimizi küre şeklinde kaplar. Ama her şeyin acı bir sonu vardır. Küresel kümeler ne kadar fazla sayıda yıldızdan oluşmuş olsa bile elinde sonunda küme bozulucaktır ve aile ilişkisi sona erecektir.

Küresel Yıldız kümelerine örnek: Omega Centauri, Messier 5 , Messier 72 , Messier 68